Οι ειδικοί της ψυχολογικής υγείας καθορίζουν τις ψυχολογικές διαταραχές εξετάζοντας τα συμπτώματα και τις οργανικές λειτουργίες. Υπάρχουν συμπτώματα που μπορούν να ιδωθούν και από εξωτερικούς παρατηρητές, όπως η γρήγορη αναπνοή, και συμπτώματα που είναι υποκειμενικά και έχουν να κάνουν με το τι αισθάνεστε, όπως η ευφορία ή η απόγνωση. Η λειτουργική εξασθένιση είναι η ανικανότητα να εκτελεστούν ορισμένα στερεότυπα ή βασικοί καθημερινοί στόχοι, όπως το λούσιμο ή η μετάβαση στην εργασία.
Στη ψυχολογική δυσλειτουργία τα συμπτώματα παρουσιάζονται συνήθως με συμπεριφορές, όπως η επαναλαμβανόμενη πλύση χεριών. Συναισθήματα, όπως η έντονη θλίψη. Σκέψεις, όπως οι αυταπάτες ότι η τηλεόραση ελέγχει το μυαλό σας. Οργανικές εκκρίσεις, όπως ο ιδρώτας. Τα συμπτώματα και τα δυσλειτουργικά φαινόμενα που χαρακτηρίζουν τις συγκεκριμένες ψυχολογικές ασθένειες αναφέρονται λεπτομερώς στο διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχολογικών διαταραχών (DSM).
Αυτό το παχύ βιβλίο ταξινομεί και περιγράφει περισσότερους από 300 τύπους ψυχολογικών διαταραχών. Το βιβλίο, που δημοσιεύεται από την αμερικανική ψυχιατρική ένωση, χρησιμοποιείται από κάποιους ειδικούς της ψυχικής υγείας. Παραδείγματος χάριν, ένας ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να αξιολογήσει τα συμπτώματά σας και να αναφερθεί στο DSM για να σας δώσει μια ταμπέλα . Η πρώτη έκδοση του DSM δημοσιεύθηκε το 1952, και έχουν γίνει περιοδικές αναθεωρήσεις από τότε. Η πιο πρόσφατη αναπροσαρμογή δημοσιεύθηκε το 2000, και έχει μεταφραστεί σε 24 γλώσσες.