Το κεντρικό θέμα που τίθεται στην ατομική ψυχοθεραπεία είναι να φτάσει ο άνθρωπος, που ζητά βοήθεια, σε μια ψυχολογική κατάσταση επικοινωνίας με τον εαυτό του. Αυτή η νέα συνθήκη έχει ως συνέπεια να κινητοποιήσει όλες εκείνες τις δυνάμεις που στοχεύουν στην μέγιστη ανάπτυξη του δυναμικού του.
Όταν κάποιος επισκεφτεί ένα ψυχολόγο έρχεται συνήθως με έντονες εσωτερικές συγκρούσεις και κατασπαραγμένος από αρνητικά συναισθήματα τα οποία είναι πηγές άγχους, ευαλωτότητας, κενού και κατάθλιψης.
Επειδή δεν έχουμε κάποια εξουσία στα συναισθήματα μας ,ούτε να τα αφαιρέσουμε με χειρουργικό τρόπο, αυτό που μας μένει να κάνουμε είναι να τα εξελίξουμε προσδίδοντας σε αυτά μια ευφυΐα ή όπως αναφέρει ο Coleman, μια νοημοσύνη .
Αυτό γίνεται μέσα από την απόδοση νοήματος των πράξεων - συναισθηματικών συμπεριφορών μας και κατά συνέπεια την επαναξιολόγησης τους όπως και η εγκατάσταση μιας σχέσης ανάμεσα στα βιώματα που προκαλούν αυτά τα συναισθήματα και σε παράλληλες δραστηριότητες που έχουν εποικοδομητική αξία διακινώντας αισθήματα ευχαρίστησης , ικανοποίησης και αυτοεπιβεβαίωσης.
Ο θεραπευτής έχει τα προσόντα, ώστε να ακούει το βάθος το λεγομένων του θεραπευόμενου και να επιστρέφει το νόημα αυτών που άκουσε, διερευνώντας από κοινού μαζί με το θεραπευόμενο του την ορθότητα τους. Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί από το ψυχολόγο να δημιουργήσει τις απαραίτητες ψυχολογικές συνθήκες ώστε ο θεραπευόμενος με μικρά ψυχολογικά βήματα να βρίσκει λύσεις στις εσωτερικές συγκρούσεις του και να αφομοιώνει τις ψυχικές προοπτικές που ανοίγονται.
Ψυχοθεραπεία είναι η ενίσχυση του θεραπευόμενου, με θάρρος και δύναμη για να ζήσει τις προσωπικές του επιλογές. Τα ανθρώπινα όντα είναι οργανισμοί που έχουν την εγγενή τάση να αυτοπραγματώνονται , έτσι εάν αρνηθούν εν μέρει το είναι τους , αρνούνται επίσης να ενεργοποιήσουν το πλήρες δυναμικό τους και να διαχειριστούν τις καταστάσεις με αποτελεσματικό και δημιουργικό τρόπο. Μια νεαρή γυναίκα, για παράδειγμα, που αφήνει τους γονείς της να αποφασίζουν για το μέλλον της έχει εγκαταλείψει την εσωτερική της δύναμη να επιλέξει την ζωή που θέλει να ζήσει .
Επιπλέον τα άτομα που προσπαθούν να απονεκρώσουν ένα μέρος της ύπαρξης τους αναπόφευκτα διάγουν μια συρρικνωμένη, περιορισμένη ζωή, στερημένη από πάθος, ζωντάνια και το πλήρες φάσμα των συναισθημάτων. Η συναισθηματικότητα είναι μια ενωτική διάσταση της ύπαρξης: εάν κάποιος αρνηθεί μια πλευρά, διατρέχει τον κίνδυνο να τις ακρωτηριάσει όλες.